Verhalen van het Wereldhuis: juridische ondersteuning
Halverwege 2021 startte Kees van Woerden – gepensioneerd sociaal advocaat met aandachtsgebied vreemdelingenrecht – als vrijwillig spreekuurmedewerker. Hij adviseert bezoekers over wat er mogelijk is voor hen in Nederland ten aanzien van rechtmatig verblijf. Als hij mogelijkheden ziet, verwijst hij hen door naar VluchtelingenWerk Nederland. Als hij denkt dat een rechtstreekse aanvraag kansrijk is, helpt hij bezoekers met het invullen van de IND-aanvraagformulieren: “Ik ben van ‘let’s go, we gaan voorwaarts!’.”
“Als jouw land van herkomst sociaaleconomisch slecht voor je is, begrijp ik wel dat je ergens anders een beter leven gaat zoeken,” zegt Kees van Woerden over de mensen zonder papieren die hij als vrijwilliger bij Wereldhuis Den Haag voor zich krijgt. “Aan de andere kant heb ik ook begrip voor de Nederlandse staat: we kunnen niet iedereen binnenhalen,” vervolgt hij en benadrukt daarbij: “Mijn morele oordeel schakel ik uit, ik kijk puur juridisch naar de mogelijkheden.”
Zodra een bezoeker zich bij Kees meldt, loopt hij met hen het lijstje met ‘verblijfsdoelen’ af: “Het hebben van een Nederlandse partner of een vreemdeling met een verblijfsvergunning en voldoende inkomen, is een veelvoorkomende reden om iemand alsnog in aanmerking te laten komen voor rechtmatig verblijf. Ook een ziekte die in Nederland behandeld moet worden of reden geeft voor uitstel van vertrek, komt vaker voor. Het zorgdragen voor een minderjarig Nederlands kind komen we soms tegen. Ook dat biedt een mogelijkheid tot het krijgen van rechtmatig verblijf.” Voor elk verblijfsdoel heeft de IND een apart aanvraagformulier: “Zo ook een formulier dat een bezoeker samen met zijn of haar werkgever kan invullen, wanneer sprake is van ‘prioriteit genietende arbeid in loondienst’ of seizoensarbeid in onze Westlandse kassen bijvoorbeeld. Dit is wel een zwaar begaanbare weg, maar wie niet waagt die niet wint. De vreemdeling is afhankelijk van de medewerking van de (potentiële) werkgever.”
Een garantie op succes is er helaas niet: “Voor een minderheid van de bezoekers zie ik juridische mogelijkheden.” Toch blijft hij het proberen, omdat hij vaak ziet dat mensen die al decennialang in Nederland zijn door de aangescherpte wetgeving ‘illegaal’ blijven of zijn geworden. Kees noemt hierbij de Vreemdelingenwet uit 2000 en de Koppelingswet. Vaak willen mensen niet terug naar hun land van herkomst, omdat zij dat als onveilig ervaren of omdat zij het leven in Nederland in de illegaliteit verkiezen boven het leven in het land van herkomst: “Alle mensen die tegenover mij komen, wens ik het allerbeste toe,” sluit Kees af.